Den Haag als onderzoeksparadijs

‘Waarom zijn jullie eigenlijk in Den Haag gevestigd?’, vroeg laatst een opdrachtgever aan K&WH. Niet alleen omdat we hier zijn opgegroeid, maar vooral ook omdat Den Haag een ideale uitvalsbasis is voor interdisciplinair georiënteerde onderzoekers.

Weimarstraat 32, Vleeschhouwerij, relief ingangspartij.
Foto: Kroon & Wagtberg Hansen.

Als kunsthistoricus verricht je niet alleen literatuur- en archiefonderzoek , maar vaak ook aanvullend genealogisch, bouwhistorisch en ander interdisciplinair speurwerk. Daarbij kijk je niet alleen naar de individuele kunstenaars, kunst- of gebouwen, maar ook naar de sociale, culturele en economische context waarin ze tot stand zijn gekomen. Niet alleen naar kopers-, verkopers- en verzamelaarsnetwerken, maar ook naar de rol van artistieke uitingen bij de verspreiding van ideeën binnen de samenleving, en hun relatie met wetenschap, religie, literatuur. Ons bureau 'zit' daarvoor in Den Haag werkelijk ideaal: de Koninklijke Bibliotheek, Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie, Centraal Bureau voor Genealogie en Nationaal Archief zijn binnen handbereik, als ook het Haags Gemeentearchief (met o.a. de archieven van kunstenaarsverenigingen Pulchri Studio en de Haagsche Kunstkring), het Cultureel Maçonniek Centrum en natuurlijk het Haags Gemeentemuseum.

Weimarstraat 32, detail relief met telefoonnummer voormalige winkel.
Foto: Kroon  & Wagtberg Hansen.

De laatste jaren specialiseren we ons steeds meer in onderzoek van de periode rond 1900 en de ontwikkelingen in de eigen regio. Daar komt een zeer aangenaam stukje ‘veldwerk’ bij kijken. Bij zonnig weer op de fiets de stad doorkruisen, brutaal vragen of je bij kantoren of particulieren binnen mag om iets te zien of fotograferen. De gemiddelde Hagenaar reageert enthousiast op zo’n vraag en wil op de hoogte gehouden worden van het resultaat. Daarnaast onderstreept het bestaan van Die Haghe, Vrienden van Den Haag, Vrienden van de Hofvijver, SHIE, het Gilde en nog veel meer netwerken van specialisten en liefhebbers hoezeer de stadsgeschiedenis en haar materiële erfgoed door onze stadsgenoten wordt gekoesterd. De publieksoproepen die we regelmatig bij projecten verspreiden, leveren dan ook enthousiaste reacties en bruikbare onderzoekstips op.

Kortom: juist Den Haag heeft eigenlijk de ideale infrastructuur voor ons vakgebied. Daarnaast is het materiële erfgoed in de Hofstad uit de periode rond 1900 zo mooi en zo rijk vertegenwoordigd, dat ons wensen- en ideeënlijstje voor tentoonstellingen, publicaties en projecten nooit uitgeput zal zijn...

'In heel Europa, m'n ouwe opa ...'

K&WH doet veel onderzoek in archieven en bevolkingsregisters, zowel naar de achtergrond van kunstenaars en de totstandkoming van panden, als voor de eigen stambomen. We kijken dan ook met plezier naar de BBC-serie Who Do You Think You Are?, waarin diverse Engelse beroemdheden hun familieachtergronden (laten) uitpluizen. In samenwerking met het Centraal Bureau voor Genealogie hebben de programmamakers van NTR (voorheen Teleac) een Nederlandse versie van het populaire programma gemaakt: Verborgen Verleden, te zien op Nederland 2.

Ter begeleiding is bij Waanders het Stamboom Boek uitgegeven. Hierin staat overzichtelijk vermeld hoe je zelf aan de slag kunt gaan met familieonderzoek. Vormgegeven als een echt werkboek (flash backs naar de middelbare school!) met duidelijke diagrammen, geeft het de beginnende stamboomonderzoeker veel informatie. Per hoofdstuk wordt een apart aspect van genealogisch onderzoek toegelicht: hoe begin je, wat staat geregistreerd in de burgelijke stand, hoe zit het met familiewapens, beroepen etc. Verder worden diverse bronnen, zowel in archiefinstellingen als online, vermeld. Het is een handig boek, dat enige orde schept in de overweldigende hoeveelheid informatie die voorhanden is en de drempel verlaagt om zelf een begin te maken met familieonderzoek. Het is bovendien geïllustreerd met fraaie afbeeldingen van streng kijkende 19de-eeuwers, oude prenten en archiefstukken, en natuurlijk de verhalen van Nederlandse celebs uit de tv-serie. Iets voor Sinterklaas?
Hopelijk stimuleren serie en boek jonge en oude kijkers om opa’s, oma’s, tantes en ooms eens te vragen naar die oude foto’s en familieanecdotes, en op zoek te gaan naar je eigen wortels. Wij kwamen bijvoorbeeld in de eigen stambomen tussen 1700 en 1900 Portugees-Joodse kooplui tegen, wat gezellige 19de-eeuwse schandaaltjes, maar ook 18de-eeuwse marskramers en lotelingen, een landloper en een Zwitserse horlogemaker...