Het is af !

Het is al een tijdje stil op deze blog, omdat K&WH heeft ondervonden dat spreekwoordelijke 'laatste loodjes' inderdaad zwaar kunnen wegen. De afgelopen jaren werkte Andréa Kroon als buitenpromovendus aan de Universiteit Leiden aan een proefschrift, dat zij in november zal verdedigen. In het bulletin van de VNK beschreef ze recentelijk hoe een buitenpromovendus die tevens zelfstandig ondernemer is, eigenlijk maar een vreemde eend in de bijt is in het universitaire wereldje.

Prent uit de reeks Assemblée des Francs-Maçons, 1744.

Waar gaat dat kunsthistorische proefschrift eigenlijk over? Masonic networks, material culture & international trade. The participation of Dutch freemasons in the cultural & commercial exchange with Southeast Asia, 1735-1853 is de formele titel van het boek. Dit beschrijft in zo'n 900 pagina's de oprichting van vrijmetselaarsloges langs de handelsroute naar India, Ceylon, Nederlands-Indië, Japan en China. Die loges hadden veel VOC-personeel en latere handelslieden als leden. Ze hebben een bijzondere materiële cultuur voortgebracht, van logegebouwen op Java tot Japans lakwerk met vrijmetselaars-symbolen. Dat onderwerp vroeg om het combineren van visies uit verschillende vakgebieden, wat straks ook terug te zien zal zijn in de samenstelling van de oppositiecommissie. Over de inhoud van het boek later natuurlijk meer, maar eerst moet de auteur de ceremonie nog doorstaan.

De uitnodiging voor de verdediging werd ontworpen door de Haagse kunstenaar Pepijn van den Nieuwendijk, waaraan we in deze blog al eerder aandacht besteedden. Toepasselijker kan niet, want juist deze kunstenaar liet zich in zijn ontwerpen vaak inspireren door Chinees porselein. We hopen dat hij als vervolg op De intellectuelen wellicht in de toekomst De kunsthistorici eens treffend zal portretteren...

Zzp-ers in 2013 dé uitkomst voor erfgoedinstellingen?

Het is nog steeds crisis in museumland. Een aantal culturele instellingen is door overheidsbezuinigingen gedwongen de deuren te sluiten. Andere hebben dankzij slimme publieksacties en sponsoring in 2012 een topjaar achter de rug, maar worden nu ‘beloond’ met meer bezuinigingen en moeten medewerkers ontslaan. Hoe kunnen erfgoedinstellingen dan toch blijven investeren in kunsthistorisch onderzoek, collectiepresentatie en vernieuwend publieksbereik? Het antwoord is simpel: doe vaker een beroep op freelance en zelfstandige kunsthistorici als gastconservator, projectcoördinator of redacteur. Dan geniet u de voordelen van externe expertise, zonder de lasten van een dienstverband. In deze blog op de website van het Register Freelance& Zelfstandige Kunsthistorici zet Andréa Kroon de voordelen nog eens op een rijtje.

VBCN curatorenprijs

Via onze vakorganisatie, de Vereniging van Nederlandse Kunsthistorici (VNK) ontving K&WH de aankondiging van de VBCN curatorenprijs. Een nieuwe bekroning voor tentoonstellingsconcepten klinkt als een prima initiatief, maar de tekst van deze aankondiging roept enkele vragen op. Lees de kritische reacties van kunsthistorici Andréa Kroon en Marty Bax op de website van het Register Freelance en Zelfstandige Kunsthistorici.

'Garçon: champagne!'

Kunsthistoricus in spe
(AK, 1971)

Een kleine mijlpaal: vandaag bestaat Kroon & Wagtberg Hansen kunsthistorisch project management precies 12,5 jaar. Misschien een goed moment om eens iets te vertellen over de oprichting. Wist u bijvoorbeeld, dat K&WH een familiebedrijf is? De vennoten zijn twee (pleeg-)zusjes, die in 1990 beiden kunstgeschiedenis gingen studeren aan de Universiteit Leiden. Na het afstuderen kozen we (ieder afzonderlijk) voor een start als freelancer in het vakgebied, aanvankelijk nog in combinatie met part time functies in de cultuur- en academische sector.

Een gedeelde voorliefde was ook toen al de kunst en cultuur rond 1900. Om grotere projecten op dat interessegebied te kunnen aannemen en opdrachtgevers daarbij continuïteit te kunnen bieden, gingen we in 1999 samenwerken in de vorm van een V.O.F. Het bleek een prima zet. De afgelopen jaren hebben we onder meer mogen samenwerken met diverse kunsttijdschriften en -uitgevers, Theater Instituut Nederland, Museum Meermanno, Instituut Collectie Nederland, Kröller-Müller Museum, Drents Museum, Museum Mesdag en NAGO. Bij projecten stond steeds voorop: het behouden van erfgoed, ontsluiten van nieuwe bronnen en toegankelijk maken van wetenschappelijke onderzoeksresultaten voor een zo breed mogelijke doelgroep. 

Nog een kunsthistoricus
in spe (AWH, 1972)

Niet alleen van projectpartners, ook van ‘concullegas’ in het vakgebied (waaronder Bax Art Concepts & Services en Catrien Deys) hebben we veel geleerd. Zo zijn we ons meer gaan richten op genealogie en huizenonderzoek als aanvulling op het traditionele kunsthistorische speurwerk, en schrijven we graag over kunst in leesbare taal. Daarnaast werken we samen met Kroon Financieel Adviesbureau, onder meer aan ondernemersworkshops en coaching voor (startende) vakgenoten.

In de loop der jaren zijn we gespecialiseerd geraakt in fondsenwerving, om naast opdrachten ook zelf geïnitieerde projecten te kunnen realiseren. Wanneer zich de mogelijkheid voordoet, richten we die graag op de eigen regio: Den Haag. Anno 2011 werken we aan onderzoek en publicaties voor de afdeling Monumentenzorg van de Gemeente Den Haag, de Haagse Kessler Stichting en uitgeverij De Nieuwe Haagsche.

Kortom, K&WH bleek voor ons een geslaagde formule, die we graag in samenwerking met oude en nieuwe projectpartners willen voortzetten. Vanaf deze blog bieden we u allen graag een virtueel glaasje champagne aan; daarna weer gewoon aan het werk!

K&WH adopteren boeken

In het kader van de cultuurbezuinigingen ziet
Museum Meermanno zich geconfronteerd met een vreemde maatregel. Terwijl met de vorige Staatssecretaris van Cultuur afspraken waren gemaakt over criteria waaraan in 2012 moest worden voldaan, neemt de nieuwe Staatssecretaris onverwacht een eerder jaar als 'ijkpunt'. Het museum kan daardoor haar overheidssteun en haar publieksfunctie verliezen, tenzij nog dit jaar een groot bedrag aan eigen inkomsten wordt gevonden. Omdat musea hun tentoonstellingen en andere activiteiten maanden of zelfs jaren vooruit moeten plannen, is het voor een museum bijna onmogelijk om bestaande plannen op zo'n korte termijn aan te passen. Maar Museum Meermanno laat het er niet bij zitten en toont zich creatief in het zoeken naar oplossingen.

Onder de titel Boekt zoekt vrouw (man of bedrijf) roept zij boekliefhebbers op om een titel uit de collectie te adopteren voor € 50 of meer. Het bedrag komt ten goede aan de conservering van de collectie. K&WH gaf graag aan de oproep gehoor. We kozen ieder een boek uit de periode rond 1900: Salomé van Oscar Wilde, geillustreerd door Aubrey Beardsley en Psyche van Louis Couperus met een omslag van Jan Toorop. Natuurlijk hopen we dat lezers van deze blog ook een favoriet boek uit de collectie willen steunen!  Volg daarvoor deze link.

Ziggo wanhopig op zoek naar klanten?

Een telefoontje van Ziggo aan K (van K&WH), dat wij u niet willen onthouden. Een vriendelijke jongeman legt uit, dat hij ontzettend veel moeite heeft moeten doen om K’s telefoonnummer te achterhalen. Dat klinkt spannend, een date? Nee helaas, een telemarketeer...

Het bewuste telefoonnummer is inderdaad geblokkeerd in het bel-me-niet register, maar de vriendelijke jongeman liet zich hierdoor niet uit het veld slaan. Hij vond door zoeken op huisadres een ouder telefoonnummer (dat van de vorige bewoner: haar oma). Het nummer werkte nog, de telefoon ging over. Jongeman maakte een gezellig praatje en vroeg oma om K’s telefoonnummer. Nu is oma niet van lotje; ze wilde dat niet aan een vreemde geven, maar verwees naar haar zoon, zo legde de jongeman allemaal uitgebreid uit. Ook K’s stoere vader had geen vertrouwen in vreemde mannen en weigerde het nummer te geven. Hij verwees slechts naar de zakelijke website van K&WH. Na veel gezoek op internet vond de vriendelijke jongeman uiteindelijk toch ergens een 06-nummer (overigens óók geregistreerd in het bel-je-niet register) en zo kreeg hij K dan eindelijk te pakken.

De vriendelijke jongeman kon nu eindelijk zijn aanbieding voor Ziggo’s fantastische diensten doen, dat mag namelijk aan bestaande klanten. K verzocht conform de telecomwet om toekomstige aanbiedingen uitsluitend per post te doen. ‘Ok. Ik wil u straks wel doorverbinden met het bel-je-niet register, maar mag ik u dan voor deze ene keer toch eerst even die aanbieding doen?’ Nou… nee. Bedrijven die een hele belronde langs families maken op zoek naar het telefoonnummer van een potentiële klant, om niet te zeggen slachtoffer, zijn niet het soort bedrijven waarmee je graag zaken doen. Jammer, hiermee hebben ze juist de bestaande klantrelatie beschadigd. Nou gaan ze ook nog eens BBC2 analoog van de buis halen!

The Art Archives - Mondriaan

Onze goede vriendin en vakgenote Marty Bax lanceerde eerder deze week het online archief TheArtArchives. Hiermee maakt zij feitelijk haar bedrijfsarchief via een website publiek toegankelijk. Het archief bevat materiaal over Mondriaans vroege periode tot 1912 en vormt daarmee een belangrijke, unieke aanvulling op de bestaande Mondriaan-documentatie in de RKD en het Gemeentemuseum Den Haag. Voor sommige vormen van raadpleging wordt, net als bij een Gemeentearchief, een vergoeding gevraagd.

Dit is niet alleen een waardevolle kunsthistorische onderzoeksbron, maar ook een voorbeeld voor andere zelfstandigen in ons vakgebied: hoe met je archief om te gaan. Freelance of zelfstandig kunsthistorici verzamelen in de loop van hun carrière veel documentatie. Voor verschillende opdrachtgevers spit je in archieven, musea, literatuur en vraag je informatie op bij particulieren (bijvoorbeeld nabestaanden van een kunstenaar). Wat doe je na afloop van het project met de verzamelde informatie? Overdragen aan de opdrachtgever? Alleen als dat vooraf expliciet is overeengekomen. Weggooien? Alleen als je er zeker van bent dat stukken ook op termijn geen waarde meer hebben. Ondernemers moeten immers zelf in hun pensioen voorzien en een uniek archief kan daarin wellicht een rol spelen.Wees bewust van de toekomstige waarde van documentatie die je verzamelt; maak afspraken met opdrachtgevers die je het recht geven om documentatie zelf te bewaren. Archiveer (en scan!) met beleid.

Gemeente Den Haag en Cultuur-Ondernemen slaan handen ineen

‘Cultuur is een bindend element in de samenleving,' schrijft de gemeente Den Haag in haar beleidsplan voor kunst en cultuur 2009- 2012. ‘En het heeft een aanzuigende werking op internationale bedrijven en organisaties.' Vanuit die gedachte werken Cultuur-Ondernemen en Den Haag samen bij het begeleiden van een vijftal culturele organisaties, al vermeldt het persbericht niet welke.
In 2010 heeft een groep studenten van de Erasmus Universiteit Rotterdam onderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor een gezamenlijke back office en collectieve marketingactiviteiten voor de geselecteerde culturele instellingen. Per instelling wordt nu gekeken naar de praktische uitwerking van de aanbevelingen uit het onderzoek.
Meer informatie is te vinden op de website van Cultuur-Ondernemen.

Thieme Art wordt De Kunst

Het faillissement van de Thieme Grafimedia Groep eind vorig jaar, had ook gevolgen voor de dochteruitgeverij Thieme Art. Gelukkig is het bedrijf, dat diverse publicaties over de periode rond 1900 op stapel had staan, onder leiding van Marloes Waanders voortgezet als Uitgeverij De Kunst.

Het Nieuwe Werken

Op de website van het Register Freelance en Zelfstandige Kunsthistorici bloggen we regelmatig over 'Het Nieuwe Werken', onder meer omdat we daar zelf 'aan doen'. K&WH heeft de traditionele binding aan werkplek en kantoortijden allang losgelaten en zet liever in op kwaliteit en eindproduct. In dat kader wijzen we, al is het wat kort dag, graag op een interessant symposium voor collega-zelfstandig ondernemers in de kunstsector: Het Nieuwe Werken. Geen kunst, dinsdagmiddag 16 november 2010 in Theater de Regentes te Den Haag. Meer informatie is hier te vinden.
Om het nieuwe werken in Den Haag te bevorderen biedt De Regentes een totaalconcept aan met de naam Over de Vloer. In de vernieuwde entree zijn creatieve Haagse ondernemers welkom aan (kosteloze) flexwerkplekken met internetaansluiting, iedere maand wordt een inspirerende netwerkbijeenkomst georganiseerd, en ondernemers kunnen de ruimtes in het gebouw huren voor hun eigen vergaderingen, cursussen, symposia of borrels. Meer informatie is hier te vinden.

Nieuwe fondsen voor cultureel ondernemerschap

In haar eerste nieuwsbrief kondigde Cultuur-Ondernemen (voorheen Kunst & Zaken) diverse nieuwe fondsen aan:

'De behoefte aan kapitaal is groot voor startende creatieve ondernemers. Tegelijkertijd is het moeilijk voor hen om via de reguliere weg (lees: de banken) startkapitaal te krijgen voor de opbouw van hun bedrijf. Daarom is Cultuur-Ondernemen, samen met de Maxwell Group, een nieuw fonds aan het inrichten, het Fresh Creation Business Fund. De bedoeling is dat dit zogeheten seedcapital-fonds begin 2011 aangeboden wordt. Het gaat om investeringen vanaf 100.000 euro. Ondernemende kunstenaars en creatieven die menen hiervoor in aanmerking te komen, dienen een businessplan te maken, dat ze vervolgens indienen bij het fondsmanagement. Advisering en begeleiding tijdens het traject behoren tot de mogelijkheden.
[...] Op dit moment worden de ideeën uitgewerkt. Gedacht wordt aan een fonds voor creatieve ondernemers (CulturaMicroFund) die een risicokapitaal nodig hebben tussen de 10.000 en 35.000 euro. Voor deze groep is er momenteel geen mogelijkheid om geld te lenen. De ontwikkeling van dit fonds gebeurt samen met banken, private investeerders en (oud-) ondernemers uit het bedrijfsleven en de creatieve sector.
Daarnaast wordt gewerkt aan een investerings- of participatiefonds voor culturele instellingen (zoals gezelschappen en stichtingen), die momenteel afhankelijk zijn van subsidies. Voor dit zogeheten CultuurPartInvest worden diverse modellen van financiering ontwikkeld zoals projectfinanciering, participatie en achtergestelde leningen.'

Meer informatie: Peter van Hintum, pvanhintum@cultuur-ondernemen.nl.

Thieme valt om, De Swart blijft staan

K&WH werken al meer dan 15 jaar in de cultuursector, waar vakgenoten met ons een liefde voor kunst en erfgoed heten te delen. In theorie dan, want we hebben helaas geconstateerd dat bij publicatieprojecten in deze sector soms zonder enige flair of hart voor het eindproduct keuzes worden gemaakt, die een gehaaide zakenman uit een foute RTL-soap niet zouden misstaan. Het was voor ons dan ook een complete een verrassing om niet tussen kunstminnende vakgenoten, maar juist in de commerciele sector een bedrijf te treffen dat onze inhoudelijke prioriteiten deelt.
De afgelopen periode hebben we een fijne samenwerking opgebouwd met het team van drukkerij Koninklijke De Swart/uitgeverij De Nieuwe Haagsche. Hun bedrijfsarchief gaat twee eeuwen terug, wat de huidige directie deed streven naar ouderwets vakmanschap en hoogwaardige producten, maar met moderne middelen én (ook voor de afnemer) interessante winstmarges. Niet voor niets is Bea klant, was dit Haagse bedrijf in 2009 beste grafisch leerbedrijf van Nederland en genomineerde voor de Zilveren Ooievaar, en laten relaties de jaarlijkse Haeringparty niet aan hun neus voorbij gaan. Bovendien weet men hier met succes en goede sier een lokale uitgeverij te koesteren, en zo nu en dan de nek uit te steken voor Haagse geschiedenis en cultuur.
We baalden dan ook ontzettend van het nieuws dat de overkoepelende organisatie, Thieme Grafimedia, begin oktober faillissement heeft aangevraagd en ook de dochterondernemingen daarin meesleepte. De afgelopen weken waren voor alle medewerkers en relaties erg spannend. Gelukkig hebben de directies van Koninklijke de Swart en Thieme MediaCenter Rotterdam laten weten dat zij in onderlinge samenwerking doorstarten onder de namen De Swart BV en MediaCenter Rotterdam BV. Samen met de curator is overeenstemming bereikt over een Management Buy Out, die een solide basis voor de toekomst biedt en een groot deel van de arbeidsplaatsen garandeert. We hopen dan ook nog veel mooie boeken met De Swart te mogen maken.

Haering Party 2010

[Oesters kraken is zwaar werk. Foto: K&WH]

Met veel plezier was K&WH weer te gast op de Haering Party voor relaties van drukkerij Koninklijke De Swart/uitgeverij De Nieuwe Haagsche. Typerend voor het bedrijf is dat ze haar relaties en personeel op elegante wijze bedankt voor de goede samenwerking en daarop niet beknibbelt onder het mom van de crisis. Er is immers harder, niet minder hard, gewerkt. Een impressie van de feestelijkheden gaven we vorig jaar. Daarom belichten we dit jaar liever de attentie, die we bij de uitgang kregen: Gewoon Vis.
Rond 1880 begon de firma Simonis een palingrokerij aan het Westeinde. De vraag naar paling was in die tijd groot: per dag ongeveer wat we nu per maand consumeren. De tweede generatie Simonis breidde het bedrijf uit met kramen op de markt op de Prinsegracht (later Herman Costerstraat). Halverwege de jaren '60 ontstond de winkel in de Markthof en in de jaren '80 volgden het filiaal te Scheveningen en het bijbehorende visrestaurant. In samenwerking met De Nieuwe Haagsche werd in 2010 het boekje Gewoon Vis ontwikkeld, dat informatie over vissoorten, bereidingstijden en voedingswaarden bevat, als ook een aantal vis- en schaaldierrecepten die je met het aanbod uit de Simonis winkel gemakkelijk zelf kunt bereiden.

Haagse voorwerpen en verhalen

MijnDenHaagWerkt* is de eerste tentoonstelling van het project MijnDenHaag*, dat het Haags Historisch Museum twee jaar geleden is gestart. Tot 29 augustus 2010 zijn voorwerpen van Hagenaars te zien, waaraan persoonlijke verhalen over de bedrijvigheid van de Hofstad zijn verbonden. Ze geven een levendige doorsnede van het industriële verleden van Den Haag tussen 1930 en 1970 in vier bedrijfstakken: de hout- en meubelindustrie, de elektrotechnische industrie, de grafische industrie en voedings- en genotmiddelenindustrie. Een groot deel van de getoonde voorwerpen werd in bruikleen afgestaan door (familieleden van) oud-medewerkers van fabrieken als Mutters, Pander, Van der Heem, Rademaker en de Sierkan. De tentoonstelling is voorbereid met de inhoudelijke steun van de Stichting Haags Industrieel Erfgoed en verzorgd door Havelaar Erfgoed Projecten.

Draak in Den Haag

Begin jaren ’90 kreeg de omgeving van de Wagenstraat in Den Haag steeds meer het karakter van een Chinees kwartier. Zo ontstond het idee voor een officiële Chinatown, in navolging van steden als Londen en San Francisco. In samenwerking met locale ondernemers is er hard gewerkt om dit te verwezenlijken, en nu is het zover! Nederlands-Chinese straatnaambordjes vertellen je waar je bent en toepasselijk straatmeubilair en reclame geven de buurt een oosterse uitstraling. Met een ruim aanbod Aziatische restaurants en winkels, moet het een culinaire en toeristische trekpleister worden. De toegang tot de wijk is herkenbaar gemarkeerd door de twee imposante drakenpoorten, die aan beide ingangen van de Wagenstraat geplaatst zijn. Ze zijn begin 2010 officieel onthuld.

Ter gelegenheid hiervan is bij uitgeverij De Nieuwe Haagsche het boek Een draak met vele gezichten. Chinatown Den Haag 1920-2010 verschenen. Hier wordt in vier fasen de bijna 100-jarige geschiedenis van Chinezen en hun restaurants in Den Haag beschreven. In de periode 1920-1945 vestigden vele Chinezen zich in de toen nog overwegend Joodse wijk. Chinese straatventers verkochten pindakoekjes en poffertjes. Tussen 1945 en 1970 werden overal in Den Haag eethuisjes en restaurants geopend, ontstond het typische afhaalsysteem, en werden door de immigranten vele huwelijken met Nederlanders gesloten. In de derde fase, 1970-1990, veranderde de richting van de Chinees-Indische keuken en kwamen er meer regionale specialisaties als de Kantonese keuken op. Na 1990 ontstond onder leiding van de jongste generatie ondernemers het Chinatown dat we nu kennen met haar brede aanbod van Chinese bakkers, supermarkten, hotels en meubelwinkels.
Naast gegevens uit archieven en prachtige ouderwetse plaatjes, zijn in het fraai uitgevoerde boek ook persoonlijke herinneringen van leden van de Haags-Chinese gemeenschap en moderne foto's van Yee Ling Tang verwerkt. (Een kleine impressie van historisch beeldmateriaal is ook te zien op de site van IISG.)

[Afbeeldingen: Detail Drakenpoort Wagenstraat, foto: Kroon & Wagtberg Hansen; Boekomslag; Chu Ching Liu en Son Gi Ling bij hun mobiele poffertjeswagen in de Gerard Doustraat, rond 1935, foto: IISG, Collectie Stikkelorum 02.]

Boston Legal aan zee

Hagenaars hebben altijd wat te klagen, wij zijn daarop geen uitzondering. Behalve de universiteit (zie onderstaand bericht) wekt ook de samenwerking met redacties soms irritatie op. Stel: je biedt in 2007 een artikel aan een bekend Amerikaans tijdschrift over kunst en antiek aan, waarin je de legendarische geschiedenis van een object met iconische status onderuit haalt. Men is razend enthousiast over die 'scoop' en accepteert het artikel.
Vervolgens vindt de redactie onder wisselende hoofdredacteurs tot 7 keer toe allerlei uitvluchten om publicatie 'nog één nummer' uit te stellen, wat ervoor zorgt dat je onderzoeksresultaten hun publiek te laat bereiken en je kansen elders te publiceren mist. Ze maken missers die je van een ervaren redactie niet verwacht, zoals het pas veel te laat bestellen van beeldmateriaal - in een kerstvakantie, waarin de betreffende instellingen niet tijdig kunnen leveren - en het zoekmaken van een dia uit een Nederlandse collectie.
Moegespeeld eis je in 2009 een absolute publicatiegarantie in het lentenummer 2010 als voorwaarde om nogmaals een geupdate versie van de tekst in te leveren - en je krijgt die garantie ook. Enigzins voorspelbaar volgt dan toch in februari 2010 een dear John brief van de redacteur ('this is a letter no editor wants to write'), die aangeeft dat men het artikel laat vallen ('a casualty of a change in editorial policy').
Wat kun je in zo'n geval doen? Licht geinspireerd door Alan Shore wijs je op contractbreuk, eist het overeengekomen auteurshonorarium en een aanvullende compensatie (voor drie jaar van je tijd, kennis, moeite, geleden ongemak en elders gemiste kansen), een formele excuusbrief en een garantie dat je auteursrecht op de ongepubliceerde onderzoeksresultaten worden beschermd (door ingeleverde versies van het artikel uit computers en archief te wissen). Wordt vervolgd.

Thieme Art (Update 14/02)

De crisis maakt ook slachtoffers in de kunstwereld. Musea zien sponsors verdwijnen en uitgeverijen hebben het moeilijk. Vandaag maakt Thieme GrafiMedia Groep bekend dat voor vijf van de 41 bedrijven faillissement wordt aangevraagd.
Daarnaast is voor vier bedrijven, waaronder Thieme Art, besloten tot verkoop aan een nieuwe eigenaar. Dit kunstfonds werd kort geleden gelanceerd onder leiding van uitgever Marloes Waanders. Door de verkoop is de toekomst van deze jonge kunstuitgeverij gelukkig zeker gesteld. Tot de verwachte titels behoren Blik op blik. Design van Nederlands verpakkingsblik (maart 2010) en Amsterdamse School (verwacht mei 2010).

Licentie tot publiceren

Vooral in de wetenschap is het nog gebruikelijk dat uitgevers, niet auteurs, de financiele voordelen van een publicatie genieten. Onder verwijzing naar de hierover gevoerde discussies bij het congres 'De schrijvende kunsthistoricus', melden we graag dat de Universiteit Leiden een digitaal Auteursrecht Informatiepunt voor onderzoekers in gebruik heeft.
Op de website zijn behalve informatie over wetten en regels, ook handige voorbeelddocumenten te vinden, zoals een Licentie tot publiceren. Wanneer een auteur een licentie verleent, neemt hij/zij zelf het heft in handen: hij/zij bepaalt welke rechten aan de uitgever worden geschonken en onder welke voorwaarden. Dit is dan ook een betere optie dan het tekenen van een standaarduitgeefcontract, dat door een uitgever ten voordele van een uitgever is geformuleerd. De op de site aangeboden voorbeeldlicenties kunnen naar eigen inzicht worden aangepast.

Overigens is de site wel erg gericht op het verkrijgen van toestemming van wetenschappers voor opname van teksten in repositoria als universiteitsdatabases. Informatie over of en hoe je als auteur geld kunt vragen voor het overdragen van exploitatierechten, is niet zo makkelijk te vinden. Dat is nog steeds not done in de wetenschap. We zijn dan ook benieuwd hoe de Leiden University Press haar beleid op dit punt zal vormgeven. Drs. Yvonne Twisk is inmiddels als uitgever de LUP, voorheen een imprint van de AUP, als een zelfstandige uitgeverij aan het opzetten.

Register Freelance en Zelfstandige Kunsthistorici

Het Register Freelance en Zelfstandige Kunsthistorici wordt binnenkort openbaar toegankelijk. Dit online beroepsregister kent een lange voorgeschiedenis.

In Nederland zijn veel kunsthistorici werkzaam op freelance of zelfstandige basis. Al deze ondernemende vakgenoten beschikken over specialistische kennis en vaardigheden, die inzetbaar zijn bij projecten en publicaties. Mits je elkaar weet te vinden... Hoewel vakgenoten zich in toenemende mate online profileren, werd een register van zelfstandige kunsthistorici node gemist. Sinds de opheffing van vakorganisatie SPKO bestond voor deze groep geen afzonderlijke beroepsorganisatie of aanspreekpunt meer. NMV, VNK en OSK behartigen tevens of uitsluitend de belangen van vakgenoten in loondienstverband, die aanzienlijk kunnen verschillen van de belangen van zelfstandigen.
In het verleden voorzag de SPKO tevens in een handige adressengids, waaruit vakgenoten, musea, uitgevers, potentiële opdrachtgevers en particulieren konden putten, wanneer zij een professional in de kunst-, cultuur- en erfgoedsector met specifieke kennis over een bepaald onderwerp zochten. Vakgenoten hebben behoefte aan herstel van dergelijke services, ondervonden wij bij de K&WH workshops over ondernemerschap. Bij het congres ‘De schrijvende kunsthistoricus’ op 2 oktober 2009 werd meer concreet besloten deze in ere te herstellen. Het deelnemersonderzoek gaf aan dat er geen behoefte is aan de oude verenigingsconstructie, dus werd gekozen voor een online beroepsregister met een duidelijke netwerkfunctie.

Het nieuwe Register geeft de zelfstandige beroepsgroep een herkenbaar gezicht en gemakkelijk vindbare locatie, en stimuleert samenwerking tussen vakgenoten en opdrachtgevers. Leden kunnen onderling kennis en ervaring uitwisselen, hierbij gebruik maken van diverse in de site ingebouwde tools, en natuurlijk hun kennis en expertise profileren op hun ledenpagina's. Voor (potentiële) opdrachtgevers is het Register een ideale plek om inzetbare specialisten te leren kennen en het ledenbestand eenvoudig op trefwoorden te doorzoeken. Lidmaatschap en raadpleging zijn vooralsnog kosteloos, omdat van een bestaande netwerkservice gebruik wordt gemaakt (Ning.com). Het beheer wordt in de aanloopperiode verzorgd door K&WH en diverse 'moderators'.
Fase I, een opstartperiode waarin lidmaatschap alleen op uitnodiging mogelijk is, is in volle gang. (Collega's die in deze eerste fase willen helpen het netwerk uit te bouwen, kunnen zich aanmelden via: audrey@kroonwagtberghansen.nl). Binnenkort start Fase II: dan wordt het Register openbaar toegankelijk en wordt een grote ledenwervingscampagne gestart. Het Register wint immers aan kwaliteit en belang, naarmate meer vakgenoten participeren. Fase III zal vervolgens gericht zijn op het informeren van potentiële opdrachtgevers in de kunst-, cultuur- en erfgoedsector over het Register.

[Great minds think alike? Het is inmiddels voor VNK-leden mogelijk om een drietal profielpagina's aan te maken op de VNK-website (kosten € 25 per jaar). Hiermee hoopt men vooral zelfstandige leden te bedienen.]

Nieuw bij de Walburg Pers

Bij de Walburg Pers verscheen een boek over portretfotograaf Franz Ziegler (1893-1939), bekend als dé fotograaf van het Koninklijk Huis. Zo transformeerde hij het beeld van een wat timide prinses Juliana in de loop der jaren tot dat van een zelfbewuste kroonprinses met een Hollywood-achtige glamour. Ziegler experimenteerde graag en probeerde de techniek te verfijnen. Hij gebruikte uiteenlopende edeldrukprocédés en onderzocht met de firma Philips de toepassingsmogelijkheden voor natriumlicht. Dit zorgde voor optimale contrastbeheersing. Ziegler organiseerde ook tentoonstellingen, gaf lezingen en was bestuurlijk actief. Zo heeft hij een belangrijke bijdrage geleverd aan de waardering van de fotografie als zelfstandige kunstvorm. De publicatie begeleidt een tentoonstelling in Paleis het Loo (vanaf maart 2010).

Publicatiegegevens: Niels Coppes/Marjan van Heteren/Mieke Jansen, Franz Ziegler, Virtuoos fotograaf (1893–1939), Walburg Pers, Zutphen 2009, ISBN 978-90-5730-657-0, 144 pag., € 24,95.

Terwijl van de arbeidersbeweging al jaren een meerdelig biografisch woordenboek bestaat, ontbrak tot nog toe een dergelijk overzicht van Nederlandse ondernemers. De Walburg Pers zag dit hiaat en komt nu met een zesdelige serie Nederlandse Ondernemers 1850-1950, waarin de biografieën zijn gebundeld van 300 ondernemers, die zowel zakelijk als maatschappelijk van grote betekenis zijn geweest voor hun stad, regio of zelfs het land. 'Noord-Brabant, Limburg en Zeeland' is het eerste te verschijnen deel, Zuidholland wordt pas belicht in deel 4.

Publicatiegegevens: Joop Visser/Matthijs Dicke/Annelies van der Zouwen, Nederlandse Ondernemers 1850-1950. Noord-Brabant, Limburg en Zeeland, Walburg Pers, ISBN 978-90-5730-658-7, ca. 400 pag., € 39,50 (of € 199,00 bij voorintekening op de hele serie, in cassette).