Toekomst TIN

Met verdriet lezen we dat het voortbestaan van het Theater Instituut Nederland wordt bedreigd door stopzetting van subsidie. Mogelijk heeft de directie van het TIN de afgelopen jaren kansen gemist door haar omvangrijke museale collectie onvoldoende in het voetlicht te brengen. Meer aandacht ging uit naar dans- en toneelprojecten, waarmee het bredere publiek zich niet kon identificeren. Men verhuisde (gedwongen door eerdere bezuinigingen) uit de monumentale grachtenpanden, bracht de collectie onder in een buitendepot en bleef maar aan het reorganiseren. Tekenend was dat de conservator hierbij steeds een andere titel kreeg, waardoor de museale functie minder gewicht werd gegeven.

Geen wonder dat de beslissingnemers nu niet beseffen, welke belangrijke erfgoedcollectie het TIN beheert. Decors, ontwerpen, kostuums, prenten, beeldmateriaal, drukwerk en audiovisueel materiaal. Een zeer brede collectie: van zeldzame 18de-eeuwse toneelstukken die de spot drijven met vrijmetselarij, tot decorontwerpen van bekende architecten uit begin 20ste eeuw. K&WH was in voorgaande jaren betrokken bij de collectieregistratie voor Het Geheugen van Nederland en heeft haar kwaliteit van dichtbij mogen zien.

Verdwijnt het TIN, wie neemt de collectie dan over? Er is eenvoudig geen museum in Nederland dat voldoende kennis van theatergeschiedenis in huis heeft om de collectie recht te kunnen doen en wie kan daarin in deze bezuinigingsjaren investeren? Mogelijk moet het beleid en de doelstelling van het TIN worden herzien, maar het maakt deel uit van de toonaangevende erfgoedinstellingen in Nederland en mag als zodanig niet verdwijnen.

Wie zijn steun wil betuigen, kan de online petitie tekenen.
[Foto's: www.tin.nl]

Waardig afscheid

Wie ergert zich niet aan het verdwijnen van 'gewone' winkels van kleine zelfstandigen, die niet meer kunnen opboksen tegen de grote winkelketens en online aanbieders? Of beroepen die uitsterven, zoals de schoenmaker, omdat we een weggooi-mentaliteit hebben gekregen? Stuut en Bruin, een Haagse winkel voor elektronicaonderdelen, is zojuist gesloten: 'Een winkel waar het cassettebandje, de video-recorder en de commodore 64 zich nog thuis voelden. Een winkel met een verhaal! Over de tijd van de kleine zelfstandige die je bij naam kende, met wie je een praatje maakte en die service hoog in het vaandel had staan. Over de tijd dat je een radio repareerde in plaats van dat je direct een nieuwe kocht…'. Het afscheid wordt van 18 tot 29 mei 2011 op waardige en originele wijze gevierd met een theaterproductie op locatie, verzorgd door de Cultuurbrouwerij: 'Tijdens een theatrale rondreis door de winkel en de magazijnen ervaart u de laatste dag van een tijdperk. ‘Stuut en Bruin’ is een beeldende locatievoorstelling over afscheid nemen en over de gevolgen van technologische ontwikkeling.' Meer informatie: http://www.cultuurbrouwerij.nl/.

[Met dank aan Koos Havelaar voor de tip]

Kunst en theater

Op 19 en 20 november vindt aan de Queen’s University in Belfast, Ierland, een congres plaats over het thema The Art of Theatre. Deskundigen van diverse universiteiten en musea gaan dan in op de relatie tussen de twee kunstdisciplines. Hoewel het congres niet expliciet wordt aangekondigd als betrekking hebbend op de periode rond 1900, wekken de genoemde onderwerpen wel sterk die indruk: 'Degas’ and Zola’s piercing of the veil’; ‘Masks, Modernity, Egoism: The St. Anthony of James Ensor and Maurice Maeterlinck’; ‘The Early World of the Ballets Russes: The Role of Interdisciplinary Collaboration’; ‘The bibliophile’s Book as Theatrical Performance: Pelléas et Mélisande illustrated by Fernand Khnopff’, ‘La Femme fatale absolue: The cultural phenomenon of Salome and its manifestation in visual arts, drama and literature’ en nog véél meer.
Informatie en registratie: Dr. Claire Moran, c.moran@qub.ac.uk.

Jubileum Kooman's Poppentheater

Scène uit De Apenbroodboom.
Foto: Pan Sok.

Kooman’s Poppentheater, het oudste Haagse poppentheater, bestaat 50 jaar. Ter gelegenheid van dit jubileum heeft Kooman het archief van het Poppentheater overdragen aan het Haags Gemeentearchief. Dit wordt gemarkeerd met de tentoonstelling Prettige voorstelling over jeugdtheaters in Den Haag, die tot 20 november 2010 te zien is in het HGA.
In de tentoonstelling wordt teruggeblikt op de jeugdtheaters van de afgelopen 50 jaar. Naast Kooman’s Poppentheater komen hier ook aan bod: de eveneens jubilerende Jeugdtheaterschool Rabarber (sinds 1985), Stella Den Haag (sinds 1990), Muziektheater Briza (sinds 1996) en de poppenspelers Felicia en Guido van Deth. Dankzij de brede medewerking van de theaters is het mogelijk om naast affichemateriaal en foto’s, ook rekwisieten, kostuums en andere documentatie te tonen. De tentoonstelling is gratis te bezoeken in het Atrium van het Stadhuis, maar ook in de studiezaal van het HGA wordt aandacht geschonken aan de jeugdtheaters.

Frank en Arjan Kooman
achter de schermen. Foto: Pan Sok.

Voor ons grote nostalgie, want de dames K&WH kwamen als kind zelf graag in het poppentheater en een van ons zat op het Haagsch Genootschap met Joost Kooman in de klas. Dus: van harte gefeliciteerd familie Kooman!

Theater in de 19de eeuw

Op 19 en 20 November 2010 vindt aan de Queen’s University van Belfast een congres plaats: The Art of Theatre: Word, Image and Performance in Nineteenth-Century France and Belgium. Dit evenement belicht een rijk interdisciplinair thema: de relatie tussen kunst, literatuur en theater in de periode 1830-1910. In deze periode werd theater populair bij het brede publiek en ontwikkelde zich een ‘society of spectacle’. Tegelijkertijd ontwikkelde de druktechniek zich richting massamedia, kwamen er vernieuwingen in decorontwerp en -techniek, en werden verschillende visuele media met elkaar verbonden. Voorbeelden zijn de schilderijen van optredens door Degas, de kostuum- en decorontwerpen van Khnopff, karikaturen van theaterbezoekers door Daumier en Sarah Bernhardt’s publiciteitsfoto's. Meer informatie bij de organisatie:
dr. Claire Moran, c.moran@qub.ac.uk.

Betoverend mooi

De kunst van mensen bedriegen is al zo oud als de mens zelf. Oorspronkelijk toegepast door con artists (zwendelaars) en straatkunstenaars, hebben goocheltrucks zich in vele eeuwen ontwikkeld tot een ware podiumkunst. Lang voor special effects in films, kon het publiek zich vergapen aan illusies als zwevende dames, vuurspektakels en zichzelf onthoofdende 'magiers' (meestal afkomstig uit 'de Oriënt'). Jammer genoeg is deze kunst door moderne illusionisten als David Blane verworden tot een ijdele vorm van zelfbevredigende stunts.
Gelukking heeft Taschen een fantastische publicatie uitgegeven, die ons aan de mooie traditie herinnert: Magic, 1400s–1950s. In 650 pagina’s wordt het illusionisme belicht aan de hand van uitgebreide teksten en fraaie illustraties, waaronder heerlijk nostalgische affiches, foto’s en programma’s. Niet goedkoop, maar voor wie graag ouderwets betoverd wordt zeer de moeite waard.
(Over ouderwetse betovering gesproken: wie (weer) eens richting Parijs reist, moet zeker het Musée de la Magie bezoeken.)

Publicatiegegevens: Noel Daniel (red.), Magic, 1400s–1950s, Taschen 2009, 650 pp., € 150,00, ISBN: 978-3-8365-0977-0.

Theaterlied

De meest recente uitbreiding van Het Geheugen van Nederland betreft de omvangrijke verzameling bladmuziek van theaterliedjes uit de collectie van het Theater Instituut Nederland.
De collectie Theaterlied omvat het Nederlandstalige repertoire, dat door Nederlandse artiesten in het theater ten gehore is gebracht. De getoonde collectie omvat 11.500 stuks bladmuziek, waarvan veel uit de periode rond 1900, vaak afkomstig uit bezit van artiesten of hun nabestaanden. De collectie is gedigitaliseerd met subsidie van Metamorfoze, het nationale programma voor het behoud van het papieren erfgoed.
De omslag van de bladmuziek diende als reclame voor het liedje. Daarom zijn deze vaak fraai vormgegeven, wat het bladeren door de collectie een aangename bezigheid maakt.
De teksten zelf bestrijken alles wat een mens kan bezighouden, waaronder natuurlijk de pasgevonden of pasverloren liefde.
Alle bladmuziek en dertig geluidsopnamen kunnen voor eigen gebruik worden gedownload dankzij auteursrechtelijke afspraken met auteursrechtorganisatie Musicopy.

[Afbeeldingen: J.P.J.H. van Clinge Doorenbos, Alcohol, ca. 1925. Collectie TIN, Amsterdam, signatuur CLI2; Frederik van Monsjou, Artistje, ca. 1925. Collectie TIN, Amsterdam, signatuur H7]

Diaghlilev

Begin dit jaar is Sjeng Scheijen aan de Universiteit Leiden gepromoveerd op zijn onderzoek naar het leven van Sergej Diaghilev (1872-1929). Iedereen kent Diaghilev als oprichter van de bekende Ballets Russes in 1909. Hij geldt als een van de invloedrijkste artistieke pioniers van de 20ste eeuw eeuw. Hij had een neus voor talent, was een briljante organisator en had een enorme wilskracht, waarmee hij volgens Scheijen het artistieke schokeffect tot zijn handelsmerk maakte. Direct en indirect was hij een belangrijke invloed op kunstenaars, musici en dansers, waaronder Picasso, Matisse, Cocteau, Derain, Stravinsky, Prokofjev, Debussy, Ravel, Nijinsky en Balanchine. Maar een genie is niet compleet zonder enkele zwakke punten: diverse schandalen leken steeds zijn carrière te zullen beeindigen.
Scheijen is slavist en specialist op het gebied van de Russische kunst van de 19de en begin 20ste eeuw. Hij bracht twee jaar door in archieven in Sint-Petersburg, Perm, Moskou, Cambridge, New York, Washington, Parijs en Londen, waaruit hij niet eerder gepubliceerd materiaal opviste. De resultaten van het onderzoek zijn samengevat in de biografie Sergej Diaghilev. Een leven voor de kunst (Uitgeverij Prometheus/Bert Bakker, ISBN 9789035129979, 640 pag., € 45,-).