Mondain Den Haag

In het Haags Gemeentearchief is het alleraardigste tijdschrift Mondain Den Haag te vinden. Dit berichtte van 1928 tot circa 1931 over het leven in de Hofstad en haar badplaats. In het nummer van 9 augustus 1929 lazen wij het volgende gedichtje van ene 'Minstreel':

Welkom, Vreemdeling

De glorie van Die Haghe,

Is weer eens rijk omkranst,

Haar schone reputatie,

Wordt schitterend beglansd,

Wij Hagenaren droomden,

Van onze stad gestaag,

Dat zij eens zoude wezen,

De wereld-stad Den Haag.

Wij zijn nu polyglottisch,

En internationaal,

Een wereld-centrum wezen,

Dat is ons ideaal,

Dat aller oogen kijken,

Naar onze eigen stad,

Dat is de roem en glorie,

Daarop gaat ieder prat.

Nu komen hooge oomes,

Van heinde en van ver;

Wij Hagenaren krijgen,

Weer dubbel hevig air,

Weest welkom, vreemdelingen, 

Wij groeten u met vreugd,

Zijn over uw verschijnen,

Ten hevigsten verheugd.

Aanschouwt hier onze veste.

Ons Bosch, ons strand, de zee,

En brengt bij uw bagage, 

Ook flink wat duiten mee,

Gij kunt hier veel genieten,

En wij zijn zeer coulant,

De mannen zijn zeer minzaam,

De dames zijn charmant.

Misschien vindt gij ons somtijds,

Een tikje stijf, antiek,

Gij moogt gerust u uiten,

In minzame kritiek,

Wij loopen niet op klompen,

Gaan zonder Marker broek,

Wij hebben kaas en boter,

En Deventersche koek.

Wij willen graag mondain zijn,

En doen althans alsof,

Maar deftig is het altijd,

Op 't oude Binnenhof,

Wij zullen voor u zorgen,

Voor geest en hart en maag,

Put gij vooral uw wijsheid,

Uit ons 'Mondain Den Haag'.

Retrobeurs

Ook zo gek van retro meubeltjes? Dan kun je je hart ophalen op de beurs Design Icons Amsterdam op 11 en 12 februari 2012. Zestig handelaren uit binnen- en buitenland zullen hun aanbod van designmeubelen uit de 20ste eeuw aanbieden in de Kromhouthal aan De Overkant in Amsterdam-Noord. Het evenement wordt georganiseerd door Retrostart, de organisatie achter de gelijknamige website, waar je links naar veel en veel meer beurzen en nog veel meer handelaren van retro- en retrostijl-meubels kunt vinden. Om te kijken zonder te kopen is veel zelfbeheersing nodig...

Nieuwjaarswens

Beste lezers, K&WH wenst u een prettige feestmaand en alle goeds voor 2012!

Rond deze tijd worden wij wat nostalgisch, dat zal wel het gevolg van al die kerstborrels zijn. Daarom hier een impressie van kerst zoals het in huize Kroon begin jaren '70 werd gevierd. Met de pan op tafel.

Kerst in de Beetsstraat, Den Haag, ca. 1971.
Foto: K&WH.

De Haagse dodo

In hoeverre dragen ervaringen in je schooltijd bij aan je latere carrière? De dames K&WH waren bijvoorbeeld als kleutertjes van plan later archeoloog te worden. In de zomer zochten pa en ma braaf een kalk- of leisteengroeve op, zodat de kleine kon graven naar fossielen. Een kist vol versteende schelpjes getuigt daar nog van. Ook werd regelmatig een museum of de oudheidkamer aangedaan, zij het niet zonder protest. Dat pa en ma liever op een terrasje zaten, kwam niet in je op.


Ingang Museum voor het Onderwijs.
Foto: Robert Scheers, Haags Gemeentearchief.

Voor werkende ouders is altijd de vraag, hoe je zo’n kind zoet houdt tijdens de vakanties. Dan kregen we een rolletje toegangskaartjes voor het Schoolmuseum, die kostten maar 50 cent. Zelf met tram 3 naar de Hemsterhuisstraat was al een avontuur op zich. Links van de balie was een aula waar kinderfilms werden vertoond; daarna kon je heerlijk door het museum dwalen. Omdat je als kind een ander besef van tijd hebt, lijkt het alsof we dat urenlang hebben gedaan, vaak op momenten dat er nauwelijks andere bezoekers waren. In de herinnering was de benedengang donker en stonden langs de wanden al even donkere, houten kasten, volgestouwd met opgezette dieren, vreemde voorwerpen, schelpen en andere schatten. De sfeer in het gebouw maakte een onvergetelijke indruk. Hele verhalen verzon je erbij - ook over wat zich achter de gesloten deur van de directiekamer afspeelde.


Dodo Schoolmuseum. Foto: Haags Gemeentearchief.

Het trappenhuis was koel, boven de tegelwanden hingen donkere kistjes met opgeprikte vlinders en tropische reuzeninsecten. Als je de trap op liep, zag je bovenaan een dodo in een vitrine staan. Die heeft het ‘m gedaan! Die dodo fascineerde niet alleen ons, maar ook veel andere Haagse schoolkinderen. Op afdeling natuurhistorie waren kamers ingericht met opgezette dieren. Ze stonden achter glas in een geënsceneerde ‘natuurlijke’ omgeving en er waren knopjes die krakerige bandjes met bos- of vogelgeluiden deden startten. Dat alles gaf juist een onnatuurlijk, wat surreëel effect. Klein en in je eentje voelde je niet helemaal op je gemak tussen al die starende lege oogjes. Toch deed dát je telkens terugkomen.

Bij een bezoek aan de afdeling volkenkunde, met nomadenwoningen, ving je soms een glimp op van de ‘verboden’ opslagruimte wanneer een medewerker in de opstelling aan het werk was. Ook dat gaf je fantasie weer voeding, over wat zich na sluitingstijd allemaal in het museum afspeelde. Dan hebben we het walvisskelet, de vreemde zaken op sterk water en de duikboot nog niet eens genoemd.

Hopeloos ouderwets. Dat moeten toenmalige museumprofessionals hebben gedacht toen de verhuizing naar het Museon en de nieuwe open, heldere opstellingen werden gerealiseerd. Ook elders in Nederland werden 19de-eeuwse museuminterieurs gemoderniseerd en omgetoverd tot lichte, strakke ruimtes met glazen vitrines. Begrijpelijk, want naast mode speelde vooral een wens tot betere conserveringsmogelijkheden daarin een rol. Maar stiekem verlangen wij - en misschien ook andere Hagenaars die kind aan huis waren in het Schoolmuseum - terug naar die donkere museumgang en stoffige houten kasten, die zo tot je verbeelding spraken. Gelukkig houdt het Museon haar dodo in ere. Inmiddels weten we dat ie helemaal niet was opgezet, zoals we vroeger dachten. Het betrof een van de eerste reconstructiemodellen. Voor ons is die dodo een icoon uit de kindertijd, hét symbool van onze jeugd en latere liefde voor kunst, geschiedenis en erfgoed.

Er was eens ...

Deze zomer brengt Taschen haar eerste kinderboek uit: The Fairy Tales of the Brothers Grimm met 27 klasiekers als Sneeuwwitje, De Gelaarsde Kat en De Bremer Stadsmuzikanten. De verhalen zijn voorzien van schitterende platen van de bekendste illustratoren uit de 19de en 20ste eeuw, waaronder Walter Crane, Kay Nielsen en natuurlijk Arthur Rackham. Het boek bevat daarnaast speciaal voor deze uitgave vervaardigde silhouettekeningen. Een algemene inleiding belicht de achtergrond van de Gebroeders Grimm, maar ook ieder sprookje wordt voorafgegaan door een korte introductie. Een bijlage vermeldt de biografieën van de illustratoren. Sprookjes zijn van alle tijden; dit boek biedt kleine en grote lezers een kennismaking met de verhalen en de hoogtepunten uit de 'gouden eeuw' van de kinderboekillustratie.

Jubileum Kooman's Poppentheater

Scène uit De Apenbroodboom.
Foto: Pan Sok.

Kooman’s Poppentheater, het oudste Haagse poppentheater, bestaat 50 jaar. Ter gelegenheid van dit jubileum heeft Kooman het archief van het Poppentheater overdragen aan het Haags Gemeentearchief. Dit wordt gemarkeerd met de tentoonstelling Prettige voorstelling over jeugdtheaters in Den Haag, die tot 20 november 2010 te zien is in het HGA.
In de tentoonstelling wordt teruggeblikt op de jeugdtheaters van de afgelopen 50 jaar. Naast Kooman’s Poppentheater komen hier ook aan bod: de eveneens jubilerende Jeugdtheaterschool Rabarber (sinds 1985), Stella Den Haag (sinds 1990), Muziektheater Briza (sinds 1996) en de poppenspelers Felicia en Guido van Deth. Dankzij de brede medewerking van de theaters is het mogelijk om naast affichemateriaal en foto’s, ook rekwisieten, kostuums en andere documentatie te tonen. De tentoonstelling is gratis te bezoeken in het Atrium van het Stadhuis, maar ook in de studiezaal van het HGA wordt aandacht geschonken aan de jeugdtheaters.

Frank en Arjan Kooman
achter de schermen. Foto: Pan Sok.

Voor ons grote nostalgie, want de dames K&WH kwamen als kind zelf graag in het poppentheater en een van ons zat op het Haagsch Genootschap met Joost Kooman in de klas. Dus: van harte gefeliciteerd familie Kooman!

Haering Party 2010

[Oesters kraken is zwaar werk. Foto: K&WH]

Met veel plezier was K&WH weer te gast op de Haering Party voor relaties van drukkerij Koninklijke De Swart/uitgeverij De Nieuwe Haagsche. Typerend voor het bedrijf is dat ze haar relaties en personeel op elegante wijze bedankt voor de goede samenwerking en daarop niet beknibbelt onder het mom van de crisis. Er is immers harder, niet minder hard, gewerkt. Een impressie van de feestelijkheden gaven we vorig jaar. Daarom belichten we dit jaar liever de attentie, die we bij de uitgang kregen: Gewoon Vis.
Rond 1880 begon de firma Simonis een palingrokerij aan het Westeinde. De vraag naar paling was in die tijd groot: per dag ongeveer wat we nu per maand consumeren. De tweede generatie Simonis breidde het bedrijf uit met kramen op de markt op de Prinsegracht (later Herman Costerstraat). Halverwege de jaren '60 ontstond de winkel in de Markthof en in de jaren '80 volgden het filiaal te Scheveningen en het bijbehorende visrestaurant. In samenwerking met De Nieuwe Haagsche werd in 2010 het boekje Gewoon Vis ontwikkeld, dat informatie over vissoorten, bereidingstijden en voedingswaarden bevat, als ook een aantal vis- en schaaldierrecepten die je met het aanbod uit de Simonis winkel gemakkelijk zelf kunt bereiden.

Trekschuit

In zomerstemming bootjevaren? Niks motorjacht op Vinkeveense Plassen, pak eens de trekschuit. Zo'n 250 jaar lang was de trekschuit het voornaamste vervoermiddel in onze regio. Sinds 6 mei 2010 is de trekvaart nieuw leven ingeblazen. Elk weekend kunt u opstappen om (een deel van) het traject Den Haag-Delft-Leiden op de gemotoriseerde trekschuit Hadrianus mee te varen. Op zondagen wordt de schuit op een deel van het traject met behulp van een paard voortgetrokken. Boeken kan via de Trekvaart Den Haag-Delft-Leiden of de Ooievaart, die steeds meer historische tochten over de mooie Haagse grachten aanbiedt.

Betoverend mooi

De kunst van mensen bedriegen is al zo oud als de mens zelf. Oorspronkelijk toegepast door con artists (zwendelaars) en straatkunstenaars, hebben goocheltrucks zich in vele eeuwen ontwikkeld tot een ware podiumkunst. Lang voor special effects in films, kon het publiek zich vergapen aan illusies als zwevende dames, vuurspektakels en zichzelf onthoofdende 'magiers' (meestal afkomstig uit 'de Oriënt'). Jammer genoeg is deze kunst door moderne illusionisten als David Blane verworden tot een ijdele vorm van zelfbevredigende stunts.
Gelukking heeft Taschen een fantastische publicatie uitgegeven, die ons aan de mooie traditie herinnert: Magic, 1400s–1950s. In 650 pagina’s wordt het illusionisme belicht aan de hand van uitgebreide teksten en fraaie illustraties, waaronder heerlijk nostalgische affiches, foto’s en programma’s. Niet goedkoop, maar voor wie graag ouderwets betoverd wordt zeer de moeite waard.
(Over ouderwetse betovering gesproken: wie (weer) eens richting Parijs reist, moet zeker het Musée de la Magie bezoeken.)

Publicatiegegevens: Noel Daniel (red.), Magic, 1400s–1950s, Taschen 2009, 650 pp., € 150,00, ISBN: 978-3-8365-0977-0.

Theaterlied

De meest recente uitbreiding van Het Geheugen van Nederland betreft de omvangrijke verzameling bladmuziek van theaterliedjes uit de collectie van het Theater Instituut Nederland.
De collectie Theaterlied omvat het Nederlandstalige repertoire, dat door Nederlandse artiesten in het theater ten gehore is gebracht. De getoonde collectie omvat 11.500 stuks bladmuziek, waarvan veel uit de periode rond 1900, vaak afkomstig uit bezit van artiesten of hun nabestaanden. De collectie is gedigitaliseerd met subsidie van Metamorfoze, het nationale programma voor het behoud van het papieren erfgoed.
De omslag van de bladmuziek diende als reclame voor het liedje. Daarom zijn deze vaak fraai vormgegeven, wat het bladeren door de collectie een aangename bezigheid maakt.
De teksten zelf bestrijken alles wat een mens kan bezighouden, waaronder natuurlijk de pasgevonden of pasverloren liefde.
Alle bladmuziek en dertig geluidsopnamen kunnen voor eigen gebruik worden gedownload dankzij auteursrechtelijke afspraken met auteursrechtorganisatie Musicopy.

[Afbeeldingen: J.P.J.H. van Clinge Doorenbos, Alcohol, ca. 1925. Collectie TIN, Amsterdam, signatuur CLI2; Frederik van Monsjou, Artistje, ca. 1925. Collectie TIN, Amsterdam, signatuur H7]

I want my MTV

De MTV-generatie kan zijn hart ophalen. Het klagen over het eenzijdige aanbod van reality programma’s op de zender, die ooit met een 24-uurs programmering van videoclips pionierde, heeft geholpen. Of liever: oude MTV-clipjes blijken op Youtube zo populair, dat de huidige zendbazen eindelijk beseffen welke vraag er is naar hun archiefbeelden. Op de nieuwe website www.mtvmusic.com (met de nadruk op music) kun je naar hartelust je jeugd herbeleven of proberen bij te blijven, en natuurlijk research plegen naar mode, vormgeving en visuele cultuur van de afgelopen decennia. Jawel, is er toch nog een verantwoorde draai aan dit nieuwsbericht te geven.

Haagse scholen

De dames K&WH waren ooit brave leerlingen van de (voormalige) Neutrale School Vereniging en Haagsch Genootschap. We hebben het grootste deel van onze (aanzienlijk minder brave) middelbare schooltijd doorgebracht op Gymnasium Haganum en het 1ste Vrijzinning Christelijk Lyceum. Tussen de prettig gestoorde classici en de echte kakkers dus, om van de prinsen maar te zwijgen.
Al deze Haagse scholen kennen een rijk verleden, dat met de komst van een nieuwe website in beeld wordt gebracht. Het Haags Gemeentearchief heeft namelijk een interactieve website gelanceerd, waar men historische informatie en vooral veel klassefoto’s kan vinden: www.haagsescholen.nl. Alle soorten onderwijs uit het Haagse verleden komen aan bod: lager, voortgezet, hoger, openbaar, christelijk, internationaal, etc.
Natuurlijk hebben we meteen gekeken of onze eigen klasjes uit de jaren '70 en ’80 er al op staan (nee, nog niet; wel die van Willem Alexander). Maar andere bezoekers van de site zullen zichzelf, oude vrienden, vaders en moeders, opa’s en oma’s wel met spuuglok of bloemetjesjapon terug vinden op de klassefoto’s. Leuk is dat je zelf namen van klasgenoten, afbeeldingen, informatie en ander materiaal aan de site kan toevoegen, zodat deze informatiebron steeds verder in omvang en waarde zal toenemen.