Beardsley revisited

Liefhebbers van kunst en literatuur rond 1900 hebben ongetwijfeld de recente blog van Sander Bink gelezen, waarin een navolger van Aubrey Beardsley (1872-1898) werd belicht. De populariteit van deze Engelse kunstenaar is af te lezen aan het aantal boeken, reproducties, posters en kaarten dat in omloop is gebracht, dus het lijkt een kwestie van tijd voordat een Nederlands museum een tentoonstelling over hem zal organiseren. Misschien wil AVRO's Close-Up dan ook de draad oppakken, die regisseur John Selwyn Gilbert in Beardsley and his Work aanreikte. Deze documentaire dateert alweer uit 1982 (!) en komt dan ook wat gedateerd over, maar biedt nog steeds een goede kennismaking met de kunstenaar:



Bij de laatste grote overzichtstentoonstelling over Beardsley in het Victoria & Albert Museum in 1998, werd After Beardsley vertoond. Deze film van kunstenaar Chris James dateert uit 1981 en was een poging om zowel een terugblik, als een contemporaine interpretatie van het oeuvre te geven:

Misschien wel het meest geliefd bij het grote publiek, zijn Beardsley's illustraties voor Oscar Wilde's Salomé. In 1923 maakte regisseur Charles Bryant met een exorbitant budget een filmversie van dit toneelstuk, waarin producente Alla Nazimova tevens de hoofdrol speelde. Kostuums en decor grepen losjes terug op de genoemde illustraties uit 1894:

Dit is nou echt een onderwerp, dat een stijlvolle remake verdient...

Weer Pre-Rafaelieten in Londen

Mits je van 19de-eeuwse kunst houdt, word je hier nooit moe van: Tate Britain (Londen) organiseert opnieuw een mooie overzichtstentoonstelling over de Pre-Raphaelieten. Zij worden gezien als de vertegenwoordigers van de eerste Britse moderne kunststroming, ingaand tegen de heersende mode met hun typerende stijl en afwijkende onderwerpskeuzes. Van 12 september 2012 t/m 13 januari 2013 wordt in Pre-Raphaelites.Victorian Avant-garde de invloed van deze stroming op verschillende disciplines getoond, van schilderijen en sculptuur tot toegepaste kunst. Uiteraard is het werk van de bekendste leden van de groep vertegenwoordigd, waaronder dat van Dante Gabriel Rossetti, Edward Burne-Jones en John Everett Millais. De nadruk ligt op de stijlbreuk, waarvoor zij destijds als avant-gardisten verantwoordelijk waren.

De Engelse krant The Telegraph heeft in het kader van de tentoonstelling de prachtige fashion shoot Dramatic License van fotograaf Jeff Bark op haar website geplaatst. Bekijk deze hier.

Tekenend voor de aanhoudende populariteit van deze stroming, is het aantal verenigingen dat zich op de studie van Victoriaanse en Pre-Raphaelieten kunst richt, waaronder de Pre-Raphaelite Society, nu ook te volgen op Twitter via: @PreRaphSoc.

Eros & Thanatos

Frederic Leighton, studie voor And The Sea Gave Up The Dead That Were In It (ca.1892). Collectie: Tate Britain, London. 

Het leven en de dood zijn al eeuwen belangrijke thema's in de beeldende kunst, omdat ze de kwetsbaarheid van ons bestaan en onze onzekerheid over een mogelijk hiernamaals raken. Binnen de westerse kunst dienden allegorische voorstellingen en stillevens als een memento mori, een voortdurende herinnering aan onze sterfelijkheid. De dood zelf werd vooral verbeeld in een Christelijk-religieuze context, zoals de dood of kruisafname van Christus. De mogelijkheid van een heropstanding en het geloof in een hiernamaals, hemel of hel, zijn eveneens bekende concepten binnen de westerse iconografische traditie.

In de 18de eeuw bracht het voortschrijden van de wetenschap een proces op gang, dat in de Religiestudies wel de 'onttovering van de wereld' wordt genoemd. Men begon te twijfelen aan oude zekerheden, zoals het geloof in god en de hemel. Kunstenaars weken af van de Christelijke traditie. Hun visie op het sterven en het moment na de dood werd met meer vrijheid en vanuit een meer persoonlijke opvatting in beeld gebracht. Een kunstenaar werd in zijn beeldentaal beïnvloed door heersende modes, zoals de opkomst van gothic literature rond het begin van de 19de eeuw, van Shelly's Frankenstein tot Stoker's vampier. Bijzonder populair werden de penny dreadfuls, massa-geproduceerde pulpblaadjes met verhalen en illustraties van gewelddadige moorden, tragische zelfmoorden en spoken. In het Victoriaanse tijdperk leefde de funeraire cultuur op. Begrafenissen werden een prachtig visueel spektakel en grafmonumenten een belangrijk onderdeel van de 19de-eeuwse sculptuur. De dood werd omringd met schoonheid en verbeeld als een lieflijke slaap, terwijl het rouwen om een verloren geliefde een van de meest populaire kunstthema's werd.

K&WH zijn gefascineerd door de verbeelding van het sterven, de vele verschijningsvormen van de Dood en de geest van de overledene in de kunst rond 1900. Vijf jaar geleden deden we daarom een tentoonstellingsvoorstel over dit onderwerp. We kregen van een bekend museum een mooie opdracht voor een uitgebreid vooronderzoek, maar daarna werd de tentoonstelling zelf vanwege verbouwingsplannen en directiewisselingen steeds verder uitgesteld. De dood in de kunst is in de tussentijd een 'trending topic' binnen het Europese vakgebied geworden, dat een hele rij congressen en tentoonstellingen heeft voortgebracht. Zo is de expositie Love and Death: Victorian Paintings from the Tate van 8 september 2012 t/m 13 januari 2013 te zien in de Birmingham Museum & Art Gallery (UK). Centraal in deze tentoonstelling staat het bekende doek van John William Waterhouse: The Lady of Shalott (1888) uit Tate Britain. Daarnaast zijn rond het thema Eros en Thanatos (Dood en Liefde) ook werken van Frederic Leighton, Herbert Draper, George Frederic Watts, Laurens Alma-Tadema en tijdgenoten te zien. Met een focus op liefde, schoonheid, tragedie en dood belooft dit een emotionele ervaring voor de kijker te worden.

Ondertussen bereidt het Courtauld Institute of Art in Londen een reeks academische workshops rond het thema Art & Death voor in 2012/2013. Hierin komen onder meer de voorbereiding en het wachten op de dood, het sterven en de verbeelding van het lijk, en het leven na de dood aan de orde. De call for papers en meer informatie is te vinden op deze website.

Het zou leuk zijn als een Nederlands museum het onderwerp nu ook oppakt; wij hebben de bruikleenlijst en het uitgewerkte plan al voor u klaar liggen...

"The End is Nigh!"

Bijbelse taferelen, hel en verdoemenis, het einde der tijden. Zelden zijn ze zo mooi en meeslepend in beeld gebracht als door de Engelse Romantische kunstenaar John Martin (1789-1854). Zijn werk is nu te zien in Tate Britain (Londen) in de tentoonstelling: John Martin. Apocalypse. Het werk van deze visionaire schilder was in zijn tijd zeer populair; het grote publiek kon geen genoeg krijgen van zijn apocalyptische voorstellingen. Maar kunstcritici waren minder gecharmeerd en vonden zijn werk  'distasteful': te dramatisch en theatraal. Vraag is echter welke ingetogen apocalyps zij dan wel voor ogen hadden?

John Martin, The Great Day of His Wrath, 1851-53.
Foto: Tate Britain, Londen.

De invloed van Martin's schilderijen is terug te zien in de latere popcultuur, onder andere in films, albumhoezen en animaties. De tentoonstelling (een samenwerking met de Laing Art Gallery in Newcastle) is het grootste overzicht van Martin's werk sinds zijn overlijden. Onderstaande promo brengt de bezoeker alvast in de juiste stemming:

Retrospectief Ford Madox Brown

In de Manchester Art Gallery is vanaf 24 september a.s. een tentoonstelling gewijd aan de schilder Ford Madox Brown (1821-1893). Het is het eerste grote retrospectief van zijn werk sinds 1964. Hoewel deze kunstenaar geassocieerd wordt met de Pre-Raphaelite Brotherhood en daarmee inderdaad goede contacten onderhield, was hij nooit daadwerkelijk lid van deze groep. Madox Brown speelde echter wel een grote rol in de ontwikkeling van PRB, omdat zijn vernieuwende stijl werd bewonderd door onder meer Dante Gabriel Rossetti (1828-1882).


Take your Son, Sir!
Tate Gallery, Londen.
Foto: Wiki.

 De tentoonstelling laat Madox Brown zien als een veelzijdig schilder, tekenaar en portrettist, maar ook als ontwerper van meubels en glas-in-lood. Aan de hand van elf thema's wordt de bezoeker rondgeleid door zijn leven en ontwikkeling als kunstenaar. Opmerkelijk aan de onderwerpskeuze van Madox Brown is bijvoorbeeld zijn maatschappijkritiek. Zo was hij een van de weinige kunstenaars die een schilderij wijdde aan de problematiek van het ongehuwd moederschap (Take your Son, Sir!, 1851-56). Er zijn 140 werken uit openbare en particuliere collecties bijeengebracht. Wie nog even geduld heeft, kan de tentoonstelling straks iets dichter bij huis zien, want ze reist in 2012 door naar het Museum voor Schone Kunsten Gent.

Grimshaw en het maanlicht

Silver Moonlight,
Mercer Art Gallery, Harrogate. 

De Mercer Art Gallery in Harrogate (UK) besteedt aandacht aan de minder bekende Pre-Raphaeliet John Atkinson Grimshaw (1836-1893) in de tentoonstelling Painter of Moonlight, te zien tot 4 september 2011. Grimshaw werd geboren in Leeds en kreeg als kunstenaar bekendheid met zijn symbolistische landschappen en nachtelijke stadsgezichten, gekenmerkt door kale bomen in het maanlicht. Twee werken uit de collectie van de Mercer Art Gallery, Silver Moonlight en In the Gloaming (A Yorkshire Home), vormen de aanleiding voor de tentoonstelling, waarin 50 werken zijn verzameld. Het is de eerste keer in 30 jaar dat deze kunstenaar aandacht krijgt. Uiteraard zal ook een catalogus bij de expositie verschijnen.

De Cult van het Schone

Tentoonstellingsimpressie. © V&A Images

Het V&A Museum in Londen heeft een grote reputatie waar het tentoonstellingen over internationale kunststromingen en interieurstijlen betreft, zoals Art Nouveau, 1890-1914 (2000), Art Deco, 1910-1939 (2003) en International Arts & Crafts (2005). Van 2 april t/m 17 juli 2011 wordt aandacht besteed aan een invloedrijke stroming uit Engeland zelf, in de tentoonstelling The Cult of Beauty: The Aesthetic Movement, 1860-1900.

In de tweede helft van de 19de eeuw was er een zekere esthetische 'moeheid' merkbaar. Men had genoeg van de lelijkheid, die industrialisatie en materialisme met zich meebrachten. Kunstenaars, schrijvers en ontwerpers reageerden hierop door schoonheid in het dagelijkse leven te brengen. De strakke regels van de Victoriaanse maatschappij werden hierbij losgelaten, terwijl expressie van sensualiteit met groot enthousiasme werd omarmd. Het esthetische streven werd vertaald in beelden van blanke lelies, sierlijke pauwen en zwijmelende dames met zwanenhalzen, als ook in neo-gothische bouwsels en interieurs met Liberty-behang, bevolkt met poezie declamerende dandies.
In de tentoonstelling zijn de meest bekende aesthetes vertegenwoordigd, die van hun kunst een levensstijl maakten, zoals Dante Gabriel Rossetti, Edward Burne-Jones, William Morris, James McNeill Whistler, en atuurlijk Oscar Wilde en Aubrey Beardsley.

Op de museumwebsite is een blog te vinden over de samenstelling van de tentoonstelling: Creating the Cult of Beauty, met foto´s van o.a. de maquette van de tentoonstelling. Een schrale troost voor wie nu even niet naar Engeland kan.

Na Londen reist de tentoonstelling overigens door naar het Musée d'Orsay te Parijs (13 sept. 2011) en de Fine Arts Museums te San Francisco (18 feb. 2012).

Laudanum, anyone?

Voortbordurend op succesvolle BBC-producties met 19de-eeuwse thema’s, zoals Casualty 1906 en Victorian Farm, begint donderdag a.s. een nieuwe vierdelige serie: Victorian Pharmacy. Hierin wordt een Victoriaanse apotheek bemand door een hedendaags team van academici. Zij belichten de samenstelling en toepassing van het toenmalige assortiment poeders, pillen en smeersels. Uiteraard zullen wondontsmetters als arsenicum, hartversterkende wormenpoeders en huilbaby-drankjes met opiaten niet ontbreken...
[Deel 1: 15 juli, BBC2, 22.00-23.00 uur]

Morris in de USA

De Universiteit van Delaware, het Winterthur Museum en het Delaware Art Museum organiseren van 7 tot 9 October 2010 een congres over de invloed van William Morris, de Arts & Crafts bewegin, de Pre-Raphaeliten en de Aesthetic Movement op kunst en vormgeving in de USA. Meer informatie over het congres 'Useful and Beautiful: The Transatlantic Arts of William Morris and the Pre-Raphaelites is te vinden op de website van de William Morris Society.

Engelse kranten online

Onderzoek is zoveel makkelijker (en luier) geworden, sinds bibliotheken en archieven hun krantencollecties digitaliseren. Nu zijn ook Engelstalige kranten via de digitale bibliotheek toegankelijk voor pashouders van de Koninklijke Bibliotheek: The New York Times (1851-2006), The Guardian (1821-2003) en The Observer (1791-2003). Alledrie zijn vanuit de luie stoel volledig doorzoekbaar op trefwoord. Happy happy joy joy!

Darwin. Art and the Search for Origins

Ter gelegenheid van de 200ste geboortedag van Charles Darwin en de 150ste verjaardag van zijn On the Origin of Species , kijkt de Schirn Kunsthalle in 2009 naar zijn invloed op de beeldende kunst.
De publicatie van Darwins evolutieleer veroorzaakte niet alleen verhitte debatten in kringen van biologen en andere wetenschappers, maar had ook in bredere maatschappelijke context een zeer grote invloed. Vertalingen bereikten alle uithoeken van de wereld en stimuleerden een golf van populair wetenschappelijke tijdschriften en andere literatuur, evenals vele tegenreacties van geleerden, gelovigen en filosofen. Vooral het concept van een wrede ‘natuurlijke selectie’ druiste in tegen eerdere visies op de natuur als een harmonieus geheel. Deze tentoonstelling belicht voor het eerst hoe Darwins visie werd geïnterpreteerd door kunstenaars als Frederic Church, Martin Johnson Heade, František Kupka, Odilon Redon, George Frederic Watts, Arnold Böcklin, Gabriel von Max, Alfred Kubin, and Max Ernst.
Zo kwam Arnold Böcklin in contact met Darwins theorieën rond 1872. Hij schilderde vervolgens zeemeerminnen en andere oceaanbewoners met menselijke trekken. De beschrijving van Gustav Klimts muurschildering Philosophie (1899–1907) in de catalogus van de 7de Secession kan worden geduid als een duidelijk pro-Darwinistisch standpunt. Alfred Kubin was ervan overtuigd dat alle leven ooit hermafrodiet en uit de oceaan geboren was. Zijn werk toont een morbide evolutie van bizarre hybride creaturen, die de meest grimmige van Darwins conclusies lijkt te onderstrepen. František Kupka en Odilon Redon waren daarentegen vooral begaan met het idee van L’homme primitif. In Amerika hield Frederic Church stug vast aan het creationisme, dat steeds meer tegenstand ondervond. In het begin van de 20ste eeuw zou Max Ernst in zijn oeuvre terugkijken op de 19de-eeuwse populairwetenschappelijke boeken en illustraties, en een eigen versie van de evolutie presenteren. Vlak voor de Tweede Wereldoorlog overwoog hij het uitsterven van de mens als toekomstmogelijkheid. De tentoonstelling roept deze door Darwin onbeantwoorde vraag in de 21ste eeuw opnieuw op.

- Tentoonstelling: Darwin. Art and the Search for Origins, 05/02 t/m 03/05/2009, Schirn Kunsthalle Frankfurt.
- Publicatiegegevens: Pamela Kort/Max Hollein (red.), Darwin. Art and the Search for Origins, (Wienand Verlag) Cologne 2009, ISBN 978-3-87909-973-3.

Koken met poedel

Tijdens onze studie waren wij bevriend met Japanologen, en dat laat sporen na. Zoals een grote liefde voor de Japanse keuken en cultuur, met name voor anime, popmuziek en niet-in-woorden-uit-te-leggen interpretaties van wat 'westers' en 'hip' is.
Japan is ver weg, maar Londen is redelijk dichtbij. Wie zijn kerstshopping doet op Piccadilly treft daar Wasabi, een take away concept dat hoognodig in Den Haag ingevoerd moet worden, en Minamoto Kitchoan, een peperdure Japanse koekjeswinkel. Ieder koekje is een kunstwerk, alleen al naar de verpakking kun je uren staren.
Maar we dwalen af. Bij het zoeken naar een recept voor Mochi (blokjes groene thee of rode bonen jelly die bij de thee gegeten worden), kwamen wij op Youtube de onderstaande Kooklessen met Poedel tegen. De presentator is even wennen, maar de recepten zijn authentiek.

Treurdicht om M & S

De stichting van onze 'London Office' is weliswaar nog niet in zicht, maar gelukkig zijn er in Den Haag ook mogelijkheden om je op Britse bodem te wanen: vier BBC-netten op de kabel, de Radio Times en UK Vogue bij Bruna in het schap... en - voorheen - warenhuis Marks & Spencers in de Spuistraat. Maar helaas is M&S alweer enkele jaren geleden gesloten. Nog regelmatig ziet men verdwaasd kijkende ex-pats wenen op de plek, waar nu slanke-maatjes-modeketen Zara gevestigd is, omdat de food-afdeling van M&S zo gemist wordt.
Dit verlies is inmiddels enigszins goedgemaakt door de vestiging van twee kleinere Engelse supermarkten. Op de Frederik Hendriklaan is Thomas Green te vinden, en in de Piet Heinstraat is kort geleden Kelly’s geopend. Beide bieden een uitgebreid assortiment van Britse producten aan, varierend van 'apple & sage saucages' tot verschillende cheddar kazen, van Cadbury’s chocolade tot Woodpecker cider, maar ook blikjes 'mushy peas', 'yorkshire pudding' in de diepvries, en natuurlijk vergebakken 'scones' met 'clotted cream'. Wij zweren bij Pimm's en, zeker nu de wind wat kouder wordt, bij Winter Pimm's. Probeer deze eens gemixt in Ginger Ale of (als een grog) in warm gemaakte appelsap. Wie iets mist in het assortiment kan daarom vragen, zo heeft Kelly's mede op ons verzoek de 'elderflower pressé' van Bottlegreen laten toegevoegd, een heerlijk frisse drank van vlierbloesems, dat in elk Engels museumrestaurant te vinden is.

Wie in het kader van die ellendige verkiezingen liever in Amerikaanse sferen verkeert, kan terecht bij in het American Book Centre of webwinkel American Goodies. Het aanbod is beperkt, zeker ook in voedingswaarde, maar toch leuk om de bekende merken uit tv-series, zoals Poptarts en Beef Jerky eens uit te proberen. Onze aanrader zijn Hot Tamales, hete kaneelsnoepjes. Verder is dit voor Europa zo'n beetje de enige importeur van Zatarins, een merk kruiden en rijstmixen voor Gumbo en andere traditionele gerechten uit de New Orleans en Creole keuken.