2010/10/24

Tovenarij in Leiden

In het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden is onlangs de tentoonstelling Egyptische Magie geopend (nog te zien t/m 13 maart 2011). Verdeeld over twee verdiepingen zijn meer dan 300 objecten te zien, die een prachtig beeld geven van de grote rol die magie speelde in het leven van de oude Egyptenaren.
Magie was een algemeen geaccepteerd verschijnsel en werd toegepast in het dagelijkse leven, in de godsdienst en zelfs na de dood. Door middel van amuletten, spreuken en offers hoopte men het verloop van leven, liefde en de reis naar het dodenrijk te begunstigen. Volgens de Egyptenaren was magie dé aangewezen manier om zelf enige controle op de gebeurtenissen in je leven uit te oefenen.
Een topstuk uit deze tentoonstelling is het ‘toverboek’, een vijf meter lang stuk papyrus met 98 spreuken en recepten. Het is na ontdekking ooit in twee delen gedeeld (!), waarna het ene deel naar het Leidse museum ging en het andere naar het British Museum in Londen. Speciaal voor deze tentoonstelling zijn de delen weer samen gevoegd en nu voor het eerst in 180 jaar als een geheel te zien.
Een (helaas klein) gedeelte van de tentoonstelling besteedt aandacht aan de voortdurende interesse voor Egyptische magie onder esoterici, die wordt geillustreerd met bruiklenen van de Bibliotheca Philosophica Hermetica in Amsterdam. Zo verdiepten hermetici zich in de Renaissance al in de ‘mysterieuze’ hiërogliefen, die men zag als een bron van verloren kennis. Diverse latere esoterische organisaties, zoals de vrijmetselarij en antroposofie, hebben Egyptische elementen in hun iconografie en rituelen verwerkt. Ook vandaag de dag zet die fascinatie zich voort, zoals een door gebedsgenezeres Jomanda 'ingestraalde' glazen piramide laat zien...
[NB: De beroemde egyptoloog Erik Hornung heeft over de westerse toepassing van ‘Egyptische esoterie’ een prachtig boek geschreven: Das esoterische Ägypten. Das geheime Wissen der Ägypter und sein Einfluß auf das Abendland (1999), een absolute aanrader.]
Verder wordt op de tentoonstelling een film vertoond, waarin conservator Maarten Raven de tentoonstelling toelicht. Bij de Walburgpers is de begeleidende publicatie Egyptische Magie. Op zoek naar het toverboek van Thoth verschenen.

Geen opmerkingen: