Morbide schoonheid

Gustav Adolf Mossa, Les Parques,
1905, Musée des Beaux Arts, Nice.

Wie nog voor de sluiting op 30 januari 2011 de tentoonstelling Landschappen van de Ziel in het Triton kabinet van het Haags Gemeentemuseum bezoekt, treft daar onder meer een kleine, prachtige aquarel: La Fontaine (ca. 1910), van Gustav Adolf Mossa (1883-1971). De oeuvre-catalogus van deze kunstenaar, die we eerder op deze blog aankondigden, is na 30 jaar noeste arbeid dan nu voltooid. Van de Franse uitgeverij Somogy ontvingen we de schitterende, zeer dikke pil, waarin het werk van de kunstenaar voor het eerst systematisch wordt beschreven.  



Allereerst onze complimenten voor de prachtige vormgeving. De werken zijn geordend per techniek, welke steeds aan het begin van het hoofdstuk kort wordt toegelicht. De technieken zijn in de inhoudsopgave gecodeerd met een kleursymbool, dat herhaald wordt bij de beschrijving van individuele werken, een overzichtelijk geheel. Het grote formaat van de catalogus biedt veel ruimte aan details in de vaak kleinschalige werken.



Mossa was een relatief late vertegenwoordiger van het Symbolisme, waardoor dit boek eigenlijk een prachtige introductie vormt in de thematiek in de kunst van het einde van de 19de en begin van de 20ste eeuw in het algemeen. De lezer ziet namelijk alle belangrijke thema’s voorbij komen: de Griekse en Romeinse mythen, Bijbelverhalen, klassieke en contemporaine literatuur. Uit deze inspiratiebronnen koos Mossa zijn voornaamste onderwerp: de onderkoelde dames en halfvrouwelijke monsters die de man verleidden, ten gronde richtten of zelfs vermoordden. Salomé, Judith, de sirene en de sfinx, om er maar een paar te noemen.



Mossa’s wat decadente vormentaal lijkt verwant aan die van modetekeningen en boekillustraties van Rackham, Dulac en Barbier. Juist in de achtergronden en details van oogstrelende plaatjes zijn aanwijzigen te vinden die het verbeelde verhaal een gruwelijk tintje geven. Kostuums en sieraden zijn rijk uitgewerkt, maar blijken vaak schedeltjes of met bloed besmeurde dolkjes te bevatten. Zijn Christusfiguur met kruis is niet omringd door rozen, maar papavers. Met deze psychologie morbide, die ook uit zijn zelfportret met schorpioen en slang naar voren komt, week Mossa af van zijn tijdgenoten, die zich al richting abstractie en expressionisme bewogen. Daarom wordt hij door kunsthistorici vaak genegeerd, daar hij ouderwets leek bij zijn tijdgenoten. Maar zijn werk is iconografisch zo rijk en technisch verfijnd, dat het ontzettend jammer is dat hij in standaardoverzichten zo weinig genoemd wordt.

 

Gustave Adolf Mossa,
Portrait psychologique de l'auteur, 1905,
particuliere collectie, Nice.

De catalogus kwam tot stand met steun van de l’Association Symbolique Mossa met medewerking van vertegenwoordigers van de familie van de kunstenaar, Sylvie en Christian Lombart-Mossa. De hoofdauteur, Jean-Roger Soubiran, schreef in de jaren ‘70 al een eerste overzichtswerk over Mossa en heeft in feite in dit boek een levenswerk voltooid. In het uitputtende overzicht zijn zelfs de praalwagens opgenomen, die Mossa voor het Carnaval in zijn woonstad Nice ontwierp, een klus die hij van zijn vader Alexis (tevens oprichter van het Carnaval) overnam en tot zijn dood verzorgde. Geen wonder dat zijn kunstwerken zulke theatrale trekjes hadden. De uiterst zorgvuldige auteur ziet zijn overzichtswerk nog niet als compleet, maar een liefhebber van het onderwerp kan zich voorlopig niet meer wensen.

Publicatiegegevens: Gustav Adolf Mossa. Catalogue raisonné des œuvres symbolistes, uitgeverij Somogy, 2010. ISBN-9782757203644528 pagina's, 448 illustraties, 24,6 x 28 cm, € 75.